انواع آبکاری ظروف

انواع آبکاری ظروف به معنای گذاشتن یک روکش فلزی بر روی یک فلز دیگر جهت جلوگیری کردن از صدمه دیدن آنها می باشد، ولی چرا فلزات به آبکاری نیاز خواهند داشت؟ در جواب به این سوال باید گفت که تمام ترکیبات موجود در جهان اطراف ما بر اثر عوامل محیطی گوناگون سبب خوردگی، اکسید شدن، تحمل ضربه و فشار، سایش و از این نوع تغییرات شیمیایی و فیزیکی قرار خواهند گرفت. فلزات و آلیاژها بیشتر از هر ترکیب دیگری به این مشکلات دچار خواهند شد و بعضی مواقع این موارد برای آنها به معضلی جدی تبدیل شده است تا آنجایی که شاید از ارزش و زیبایی این فلزات کم شود.

یکی از شیوه های رایج جهت برطرف کردن این مشکل آبکاری فلزات خواهد بود، به همین دلیل لایه ای از فلز یا آلیاژی که خاصیت و مقاومت بهتری در مقابل عوامل فرسایشی محیطی دارند. بر روی فلز موردنظر نشانده خواهند شد. این شیوه از قدیمی ترین و اصلی ترین راه های حفظ و پوشش دهی فلزات به حساب می آید.

مواد مناسب برای آبکاری

لازم است بدانید که ماده ای که به عنوان ماده آبکاری معین خواهد شد دارای ویژگی های مهمی می باشد. این خاصیت ها بسته به ویژگی های محصول نهایی موردنظر انتخاب خواهد شد. وضعیت عملیات و حمامی که آبکاری در انجام خواهد شد هم بسیار مهم می باشد. بعضی از مواد به طور متداول جهت آبکاری فلزات استفاده خواهند شد که عبارتند از : نیکل، آلیاژ، نیکل سیاه و کروم، کروم، پالادیوم، آلیاژ پالادیوم و نیکل، طلا، نقره، مس، قلع، پلاتین، روتنیوم، کادمیوم، برنج و روی.

انواع آبکاری ظروف برای فلزاتی که بیشتر از دیگر فلزات کاربرد دارند یا فلزات گرانبها مورد استفاده قرار خواهد گرفت. چند نمونه از این فلزات شامل روی، مس، قلع و فلزات بسیار گرانبها مانند طلا، نقره و پالادیوم می باشند.

انواع آبکاری ظروف به وسیله یک فلز یا آلیاژی از چند فلز صورت خواهد گرفت. این موضوع سبب شده تا قیمت های گوناگونی جهت آبکاری فلزات موجود باشد در حالت کلی قیمت انواع آبکاری ظروف به سه عامل مهم بستگی دارد:

قیمت آلیاژ بر حسب نرخ بازار جهانی

ترکیب و سطح قطعه موردنظر

نتیجه و کیفیت موردنظر

فرآیند آبکاری فلزات

در صورت کلی جهت آبکاری سه شیوه رایج وجود خواهد داشت. آبکاری الکتریکی، آبکاری الکتروفرمینگ و مخلوطی از هر دو شیوه وجود دارد.

نخست به تعریف آبکاری الکتریکی در انواع آبکاری ظروف خواهیم پرداخت:

در آبکاری ظروف فلزی به این روش یک حمام الکترولیتی با دو الکترود آند و کاتد مورد نیاز خواهد بود. در اول کار دو الکترود آند و کاتد هر دو در حمام الکترولیتی غوطه ور خواهند شد. این حمام شامل نمک فلزی می باشد که قرار می باشد بر روی قطعه فلز موردنظر لایه نشانی گردد.

شیوه دوم، روش الکتروفرمینگ می باشد. این شیوه خیلی به شیوه اول شبیه می باشد و هر دو بر حسب جایگزینی الکتریکی عمل خواهند کرد ولی این دو شیوه در عمل با هم تفاوت کوچکی خواهند داشت. در آبکاری الکتریکی فلزی که نشانده خواهد شد از همان جنس فلزی می باشد که باید آبکاری شود. در اصطلاح فلز در محلول نمک خود قرار داده خواهد شد ولی در روش دوم اول یک پوسته از روی قطعه موردنظر برداشته خواهد شد. بعد از برداشتن پوسته شی موردنظر به وسیله آبکاری به طور کامل پوشش دهی می شود.

این خاصیت باعث می شود تا مقاومت فلز در مقابل خوردگی افزایش یافته و حتی در محصولات زینتی موجب جذابیت کار می شود.

نقش آبکاری ظروف فلزی در صنایع گوناگون

آبکاری ظروف فلزی به چند دسته تقسیم خواهد شد که هر یک به نحوی برای یک صنعت خاص به کار برده می شود.

کروم:

معمول ترین پوشش آبکاری فلزات، آبکاری با کروم می باشد. از این نوع آبکاری جهت پوشش دوچرخه، لوازم خانگی، تجهیزات بیمارستانی، اتصالات، سیم ها و … استفاده خواهد شد.

رنگ این پوشش در بیشتر اوقات روشن می باشد ولی رنگ های دیگری مانند مشکی هم موجود است.

ممکن است تصور کنید که از فلز کروم جهت این نوع آبکاری استفاده خواهد شد ولی در کمال تعجب لازم است بگوییم که آبکاری کروم در بیشتر اوقات پوششی از نیکل می باشد؛ به این معنا که اول یک پوشش نیکل بر روی سطح گذاشته می شود و بعد لایه کرومی بر روی لایه نیکلی خواهد گذاشت. باید این را بیان کرد که ضخامت لایه نیکلی از لایه نیکلی بیشتر خواهد بود بعضی اوقات هم از فلز مس به جای فلز نیکل استفاده خواهند کرد.

مس و آلیاژهای  آن:

از انواع آبکاری ظروف با رسوبات نازک الکتریکی مس، برنز و برنج در آبکاری تزئینی سطوح خیلی به کار برده خواهد شد.

کاربرد آبکاری فلزات در این موارد می باشد:

محافظت کردن در مقابل خوردگی

کاربردهای مهندسی مانند به وجود آوردن سطوح سخت

پوشش یاتاقان انواع موتور جهت جلوگیری از سایش و خوردگی

انواع آبکاری ظروف در فلزات به چند صورت انجام می گیرد که شیوه های اصلی آن به صورت زیر می باشد:

بشکه ای یا چرخشی

آبکاری در این روش در بشکه های چرخان صورت می گیرد. بشکه ها یا به شکل افقی هستند و یا در زاویه ۳۵ درجه نصب گردیده اند این شیوه برای قطعات کوچک توده ای مناسب خواهد بود.

چنگکی

این مدل آبکاری جهت قطعات بزرگ، سنگین و پیچیده به کار برده می شود. در این مدل چنگک هایی از جنس سیم سنگین مسی جهت نگه داری قطعات وجود دارند و جریان الکتریکی را همین چنگک ها تامین خواهند کرد.

نواری

در این شیوه یک نوار ممتد که به وسیله یک قرقره کشیده خواهد شد از درون محلول آبکاری عبور خواهد کرد. این شیوه برای سیم های بلند و نوارهای فلزی به کار برده می شود.

آبکاری مس

فلز مس به دلیل رسانایی الکتریکی بالا در صنعت بسیار پرکاربرد بوده و اکثرا برای لایه زیرین روی فلزات آهن و آلومینیوم استفاده خواهد شد.